भगवद्गितायाः व्याकरणम् – Análise gramatical da Bhagavadgītā – 4

Símbolos usados na análise gramatical:
√ – raíz verbal; ⊘ – indeclinável; m – género masculino; f – género feminino; n – género neutro; I/1 – primeira pessoa singular; II/1 – segunda pessoa singular (a numeração romana indica a pessoa, a numeração indo-arábica indica o número, que pode ser singular, dual ou plural; 1/1 – 1º caso singular; 1/2 – 1º caso dual; 1/3 – 1º caso plural; 2/1 – 2º caso singular (existem oito casos, vibhaktis, no total; 7/1 – sétimo caso singular; P – parasmaipadī; Ā – ātmanepadī; U – ubhayapadī; VA – voz ativa (kartari prayoga); VP – voz passiva.

पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम् ।
व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता ॥ १.३ ॥

पदच्छेदो (सन्धिच्छेदः) विभक्तिपरिच्छेदः पदार्थो व्युत्पत्तिश्च –
पश्य – II/1 लोट् (1P√दृश्) – por favor veja, que possas ver
एताम् – 2/1f (एतद् शब्दः, सर्वनाम) – esta (este)
पाण्डुपुत्राणाम् – 6/3m – dos filhos de Pāṇḍū (पाण्डोः पुत्रः पाण्डुपुत्रः, तेषां पाण्डुपुत्राणाम्)
आचार्य – 8/1m – ó professor
महतीम् – 2/1f – enorme, grande (adjetivo para चमूम्)
चमूम् – 2/1f – exército
व्यूढां – 2/1f (वि√वह् + क्त) – organizado em formação de combate (adjetivo para चमूम्)
द्रुपद-पुत्रेण – 3/1m – pelo filho de Drupada (द्रुपदस्य पुत्रः द्रुपदपुत्रः, तेन द्रुपदपुत्रेण)
तव – 6/1 (युष्मद् शब्दः, सर्वनाम) – seu, vosso
शिष्येण – 3/1m – pelo discípulo, pelo aluno
धीमता – 3/1m – inteligente (धीः प्रज्ञा अस्ति यस्य इति धीमान्, तेन धीमता)

अन्वयः
हे आचार्य, तव धीमता शिष्येण द्रुपदपुत्रेण व्युढाम् पाण्डुपुत्राणां महतीं चमूं पश्य ॥

अनुवादः
V.1.3 – Ó professor, por favor veja este vasto exército organizado em formação de combate pelo filho de Drupada (Dhṛṣṭadyumna), seu brilhante discípulo.